Je partner, je moeder of je kind heeft niet lang meer te leven. Het is een kwestie van maanden of dagen. Hoe beleef je die kostbare laatste tijd samen? Kranten, tv-programma’s en bloggers belichtten die vraag in 2015 van alle kanten. Zo waren terminale mensen en hun mantelzorgers dit jaar volop in beeld. Ook directeur Marianne Boone sprak erover mee in een column in Vitaal journaal.

Zorg is opeens merkbaar anders

De aandacht voor de mantelzorger heeft natuurlijk alles te maken met het nieuwe zorgbeleid. 1 januari 2015 ging dat van start. We merkten het in de zorg thuis en in het Hospice. De wijkverpleegkundige kwam opeens minder over de vloer, alleen nog voor verpleegkundig handelen. De mantelzorger en de VPTZ(vrijwillige palliatieve zorg)-vrijwilligers namen de lichte zorgtaken over. De impact was, vooral voor de mantelzorgers groot. Die moesten veel meer zelf doen en organiseren.
Het nieuwe beleid betekent ook dat iemand die terminaal is niet onnodig lang in een ziekenhuis hoeft te blijven. Een goede ontwikkeling, want zij sterven het liefst in de eigen vertrouwde omgeving.

Hoe kun je een mantelzorger helpen?

‘De verzorgingscentra ‘oude stijl’, zegt Marianne Boone, ‘zullen op den duur verdwijnen, wat resteert is thuis, het hospice of het verpleeghuis. We verwachten het dan ook steeds drukker te krijgen. Als organisatie zijn we daarop ingericht.’ Het aantal aanvragen voor terminale zorg thuis en in het Hospice is in 2015 toegenomen. Toch weten nog te weinig mensen wat VPTZ-vrijwilligers voor hen kunnen betekenen. Hoe die de mantelzorg ontlasten en rust brengen in de laatste levensfase. Marianne: ‘Wanneer het levenseinde zich aandient, is men lichamelijk en emotioneel vrijwel op. Op dat moment komen wij als VPTZ in beeld.’

We zorgen graag; hulp vragen is moeilijk

We zorgen graag voor elkaar. De meeste mantelzorgers storten zich vol overgave op hun taak, maar kunnen moeilijk inschatten wat voor ze ligt. Opeens zijn ze 24 uur per dag aan het zorgen, overbelasting ligt op de loer. Om zelf gezond te blijven, moeten ze een deel van de zorg loslaten en familie, vrienden en buren actief om hulp vragen. Maar dat vinden ze moeilijk, vooral uit angst de regie te verliezen. Terwijl vrijwillige zorg juist georganiseerd wordt rond de wensen van zorgvrager en mantelzorger, zowel thuis als in het Hospice.

Je wilt de goeie momenten niet missen

‘Het is alsof je samen een nieuwe taal spreekt’, zei een mantelzorger. ‘Het naderend afscheid brengt je intens dichtbij elkaar. Een mix van gevoelens komt voorbij, ook van angst en onzekerheid. Hoe vanzelfsprekend het zorgen ook is, het is emotioneel en fysiek zwaar. Je bent constant aan het zorgen. Je moet van alles organiseren, terwijl je aan huis gebonden bent. En ondertussen wil je de goeie laatste momenten samen niet missen.’

---

Wat kunnen we voor de mantelzorger betekenen?

• Als formele en informele zorg goed samenwerken;
• alert zijn op overbelasting;
• netwerk in kaart brengen en acteren op wensen en behoeften van zorgvragers;
• goed informeren over de mogelijkheden: de eigen sociale kring, VPTZ-vrijwilligers en overige respijtzorg.

---

Voor meer informatie:

• Terminale zorg Midden-Holland: zorg voor thuis aanvragen
• Expertise centrum mantelzorg: mantelzorg in de palliatief terminale fase
  (zie de te downloaden factsheet!)
• Rijksoverheid: veranderingen voor mantelzorgers
  

  ---